💊Celijačna bolest je hronična, imunološki posredovana enteropatija tankog creva koja posledično nastaje usled unošenja namirnica bogatih glutenom kod genetski predisponiranih osoba.Esencijalni faktor u nastanku celijačne bolesti predstavlja izlaganje intestinalne sluzokože glijadinu poreklom iz žitarica poput pšenice, ječma, ovasa i raži. Kliničku prezentaciju celijakije karakterišu gastrointestinalne simptoma poputmučnine, povraćanja, dijareje, bolove u stomaku, gubitka telesne težine i konstipacije, a ponekad i ekstraintestinalne smetnje najčešće u vidu anemije, dermatitisa i neuroloških poremećaja.
Cilj rada bio je da pregledom literature rezimiramo i unapredimodosadašnja saznanja o celijačnoj bolesti u pedijatrijskom uzrastu, uz poseban osvrt na svakodnevne dileme iz ugla patohistologije. Dijagnoza celijačne bolesti zasniva se nakorelaciji između kliničke prezentacije, serologije i patohistološke evaluacije biopsijskih uzoraka tankog creva. Tri ključna histomorfološka elementa značajna u patološkoj dijagnostici jesu broj intraepitelnih limfocita, hiperplazija kripti, kao i stepen oštećenja vilusne arhitektonike. Bulbus i postbulbarni deo duodenuma predstavljaju najreprezentativnija mesta za uzimanje biopsijskog uzorka. Adekvatan broj tkivnih uzoraka, kao i njihova pravilna orjentacija esencijalni su činioci precizne patohistologije.Pored visoko senzitivnih seroloških testova, patohistološka evaluacija biopsijskih uzoraka duodenuma smatra se zlatnim standardom u dijagnostici celijačne bolesti.
Imajući u vidu da postoje stanja koja mogu oponašati kako kliničku tako i histološku sliku celijakije, razumevanje molekularnog nivoa i specifičnog imunološkog aspekta u patogenezi ove bolesti, od velikog je značaja za dalje unapređenje dijagnostičkog i terapijskog tretmana. Blagovremeno otkrivanje celijačne bolesti može sprečiti dalje napredovanje oštećenja crevne sluzokože, a posebno pojavu maligniteta, kao najteže komplikacije ove bolesti.
